Verlaagde weerstand weer verhogen: een integrale aanpak

Hoe werkt de afweer?

Het afweersysteem is opgebouwd uit drie verdedigingslinies, namelijk:

• First line defense: hiermee worden de barrières bedoeld, zoals huid en slijmvliezen.
• Second line defense: dit is het aangeboren immuunsysteem.
• Third line defense: dit is het verworven immuunsysteem.

Wanneer de ziekteverwekker toch via bijvoorbeeld de luchtwegen het slijmvlies doorkomt en het lichaam binnentreedt, dan komen de cellen van het aangeboren immuunsysteem in actie. Deze immuuncellen komen vanuit een soort ‘barakken’ zoals lymfeknopen, thymus of het beenmerg. Vervolgens gaan deze immuuncellen via de bloedbaan naar de plaats waar de ziekteverwekker zich bevindt om vervolgens de ziekteverwekker te doden. Dus eigenlijk is de ontstekingsreactie het begin van een oplossing.

Over de drie verdedigingslinies is nog veel meer te vertellen. Ook het concept van de zogenaamde barakken, boulevard en battlefield geeft veel inzicht en wordt behandeld in een e-learning bij onze educatiepartner Natura Foundation.

Immunologische homeostase

Een fysiologische ontstekingsreactie is een sterk gereguleerde reactie. Het komt stevig op tot een bepaald punt en stopt daarna ‘vanzelf’. Op deze manier behoudt je lichaam een immunologische homeostase.

Maar het kan ook voorkomen dat je een immunologische disbalans hierin hebt. Dan is er een verstoring van het immuunsysteem. Wanneer het immuunsysteem overactief is kunnen chronische ontstekingen en auto-immuunziekten ontstaan. Wanneer het immuunsysteem te inactief is en dus te veel tolereert, komt het immuunsysteem niet genoeg in actie wanneer dat nodig is en dan kan een immunodeficiëntie ontstaan.

Bij het in balans brengen van het immuunsysteem speelt de eicosanoïdenswitch een belangrijke rol. Deze switch zet het immuunsysteem aan of uit wanneer dat nodig is. De switch is afhankelijk van een juiste aanvoer van nutriënten via de voeding, in het bijzonder omega-3-vetzuren uit vis. Hoe dit precies werkt, vertelde onze educatiepartner Natura Foundation recent in een webinar over de weerstand. Dit webinar is omgezet in een e-learning. Deze vind je hier!

Factoren die je weerstand beïnvloeden

Er zijn veel factoren die je weerstand beïnvloeden, zoals voeding en beweging. Maar het gaat zelfs nog veel verder dan dat. Hoe jouw omstandigheden waren toen je kind was, speelt een enorme rol in de ontwikkeling van jouw immuunsysteem. Een aantal voorbeelden van deze omstandigheden en factoren zijn:

• Voeding van moeder voor én tijdens de zwangerschap
• Natuurlijke geboorte of via een keizersnede
• Borst- en flesvoeding
• Wat jij als kind at
• Het hebben van broer(s)/zus(sen)
• Het hebben van (huis)dieren

Ook de voedingsstoffen die je als kind hebt gekregen spelen een grote rol. Er zijn voedingsstoffen die de ontwikkeling van het immuunsysteem en het risico op niet-overdraagbare aandoeningen tijdens de eerste 1000 levensdagen beïnvloeden. Voorbeelden hiervan zijn eiwitten, omega-3, vitamine B12, vitamine D, ijzer en zink.

Slaap

Slaap is heel belangrijk voor de afweer. Wanneer je te weinig slaapt, raakt het immuunsysteem uit balans. Dus wat kan je doen voor een betere nachtrust? Zorg ervoor dat je slaapt in een donkere kamer. Probeer ook de slaapkamer koel te houden, dan val je beter in slaap. Maak deze kamer ook vrij van elektronische apparaten.

Bioritme

Ook verstoring van het bioritme leidt tot ontregeling van de immuunreacties en ontstekingen. Voor een beter bioritme hebben wij de volgende tips:

• Volg een 12-12 ritme
• Zorg voor voldoende daglicht, het liefst direct na het opstaan
• Neem een koude douche in de ochtend

Beweging en buitenlucht

Fysieke activiteit heeft een grote invloed op de weerstand. Wist je dat de meeste Nederlanders in de wintermaanden 21 uur per dag of meer binnen doorbrengen? Dat is uiteraard te weinig. Dus ga vaker naar buiten en bezoek regelmatig het bos. Het bosgebied is goed voor de afweer, omdat het adrenaline verlaagt. Dus help je afweer en beweeg in het daglicht in de aanwezigheid van de natuur.

Stress

Als je geen stress hebt en er dus geen stressprikkel is, dan blijft je lichaam in de rustmodus waarbij het lichaam zich focust op het verteren van voedsel. De immuuncellen blijven in de barakken, zoals lymfeknopen, en de barrières zijn intact.

Wanneer je acute stress hebt, als gevolg van een kortdurende stressprikkel, dan ontstaat er een fight/flight reactie. Hierbij komt adrenaline vrij, die ervoor zorgt dat de immuuncellen uit de barakken gaan en de bloedbaan binnenkomen. Ook cortisol komt vrij bij stress. Cortisol stuurt de immuuncellen naar de juiste plek en zorgt voor energie voor de immuuncellen. Wanneer de taak erop zit en de ziekteverwekker is bestreden dan stuurt cortisol de immuuncellen weer terug naar de barakken.

Bij chronische stress blijft de fight/flight reactie langdurig aanhouden. Dit betekent ook dat de adrenaline die vrijkomt bij stress, de immuuncellen steeds maar uit de barakken blijft halen. Zoals net beschreven komt ook cortisol vrij bij een stressprikkel, maar bij langdurige stress worden bepaalde immuuncellen resistent voor de cortisol. Hierdoor blijven de immuuncellen in de bloedbaan circuleren en gaan ze niet meer terug naar de barakken. Dat heeft een chronische (laaggradige) ontsteking tot gevolg.

Darmgezondheid

Het microbioom speelt een hele belangrijke rol bij de training en ontwikkeling van het immuunsysteem. Daarnaast regelt het immuunsysteem de symbiose van de darm. Het immuunsysteem en de darm zijn dus nauw met elkaar verbonden.

Wist je dat 80% van alle lymfocyten zich ter hoogte van de darmen in het mucosale immuunsysteem bevinden? Het darmmicrobioom stimuleert of remt het immuunsysteem voortdurend. Dus samenstelling van je microbioom bepaalt hoe reactief of hoe tolerant je immuuncellen zijn. Het is dus belangrijk om goed voor je darmen te zorgen!

Voedingsstatus

Voeding speelt een belangrijke rol bij de afweer. Immuuncellen worden sterkt beïnvloed door voedingsstoffen. Hieronder staan voorbeelden van voedingsstoffen die een belangrijke rol spelen bij immuuncellen:

• Vitamine C zit in onder andere citrusvruchten, paprika's en broccoli.
• Vitamine D maakt je lichaam aan door blootstelling aan zonlicht.
• Vitamine E is te vinden in zeevruchten, noten en zaden.
• Zink zit ook in zeevruchten, noten en zaden.
• Omega-3 zit in vette vis en ander zeevoedsel.
• Probiotica is te vinden in yoghurt, kefir en kombucha.
• EGCG zit in groene thee.
• Lactoferrine maakt je lichaam zelf aan, bijvoorbeeld tijdens krachttraining van de armen.